ÇÜRÜMENİN KİTABI [ ÖLÜM ÜZERİNE ÇEŞİTLEMELER ] Emil Michel Cioran

ÇÜRÜMENİN KİTABI

[ ÖLÜM ÜZERİNE ÇEŞİTLEMELER ]

I. - Hiçbir şeye dayanmadığı için, bir gerekçenin gölgesi bile bulunmadığı

için, hayatta sebat ederiz. Ölüm fazla kesindir; bütün sebepler

onun tarafında bulunur. İçgüdülerimize esrarengiz gelir; düşünüşü­

müzün önünde, berrak ve itibarsız bir halde, bilinmeyenin sahte cazibesi

olmaksızın belirir.

Hükümsüz sırları biriktire biriktire, anlamsızlığı tekeline ala ala,

hayat ölümden fazla ürküntü verir: Büyük Meçhul odur.

Bunca boşluk ve anlaşılmazlık nereye varabilir? Günlere tutunuruz,

çünkü ölme arzusu fazla mantıksaldır, bundan dolayı da işe yaramazdır.

Hayat belirgin, tartışılmaz açıklıkta tek bir gerekçeye sahip

olsaydı kendini yok ederdi; içgüdüler ve ön yargılar Tutarlılık'la temasa

geçtiklerinde ortadan kalkarlar. Soluk alan her şey teyit edilemeyenle

beslenir; birazcık mantık ilavesi bile, varoluş -Sağduyusuzluk

çabası- için uğursuz olurdu. Hayata sarih bir anlam verin: Hemen o

an cazibesini yitirir. Hedeflerindeki belirsizlik onu ölümden üstün kı­

lar; bir nebze sarahat bile onu mezarlar kadar bayağılaştırabilirdi. Zira

hayatın anlamını konu alan bir müspet bilim yeryüzünü bir günde

ıssız bırakırdı; Arzu'nun verimli gayri muhtemelliğini de hiçbir çılgın

yeniden canlandıramazdı. 

II. -İnsanlar, en nazlı ölçütlere göre sınıflandırılabilir: mizaçları­

na göre; eğilimleri, düşleri ya da salgı bezlerine göre ... Kravat değiştirir

gibi fikir değiştirilir; zira her fikir, her ölçüt, dışarıdan, zamanın biçimlenişlerinden

ve tesadüflerinden gelir. Fakat kendimizden gelen,

kendimiz oları bir şey vardır; görünmez, ama içsel olarak teyit edilebilir

bir gerçeklik; her an kavranabilen ve hiçbir zaman kabullenmeye

cesaret edilmeyen ve ancak tüketilmeden önce gündeme gelen uygunsuz

ve ezeli bir mevcudiyet: Ölümdür bu, hakiki ölçüt odur ... Bütün

canlıların en mahrem boyutu olan ölüm, birbirine indirgenemeyen iki

düzene ayırır insanlığı. .. Bu iki düzen arasındaki mesafe, bir akbabayla

bir köstebek, bir yıldızla bir tükürük arasındakinden de fazladır ...

Ölüm duygusu olan insanla bu duyguya hiç sahip olmayan arasında,

iletişimi mümkün olmayan iki dünyanın uçurumu açılırr, bununla birlikte

ikisi de ölür; fakat biri ölümünden habersizdir, ötekiyse bunu bilir;

biri sadece bir anda ölür, ötekiyse sürekli ölmektedir ... Ortak koşulları

ikisini de birbirine karşıt uçlara yerleştirir; iki aşırı uca ve aynı

tanımın içine; uzlaşmazlıklarıyla aynı kadere maruz kalırlar. .. Biri

sanki ebediymiş gibi yaşar; öteki devamlı olarak ebediyetini düşünür

ve bunu her düşüncesinde inkar eder.

Hiçbir şey hayatımızı değiştiremez, hayatı iptal eden kuvvetlerin

içimize aşama aşama sızması dışında hiçbir şey. Ne büyümemiz deki

sürprizler, ne de yeteneklerimizin serpilmesi hayata yeni bir ilke katar;

hayatın nezdinde ancak tabidir onlar. Tabii olan hiçbir şey de bizi

kendimizden başka bir şey haline getiremez.

Ölümün ön belirtisi olan her şey, hayata bir yenilik meziyeti katar,

onu dönüştürür ve büyütür. Sağlık, hayatı olduğu halde, kısır bir kimlik

içinde muhafaza eder; oysa hastalık bir faaliyettir; insanın sergileyebileceği

en yoğun faaliyet, kendini kaybetmiş ve ... duraklamalı bir

harekettir; hareket göstermeksizin bol bol enerji sarf etmektir, tamiri

imkansız bir gök parıltısını düşmanlıkla ve tutkuyla beklemektir.

III. -Ölüm saplantısına karşı, aklın gerekçeleri gibi ümidin kaçamaklarının

da işe yaramaz olduğu ortaya çıkar: Anlamsızlıkları, ölme

iştahını azdırmaktan başka şeye yaramaz. Bu iştahın üstesinden gelmek

için bir tek "yöntem" vardır: Bunu sonuna kadar yaşamak; tüm

hazlarına, tüm boğucu sıkıntılarına maruz kalmak; bundan kaçmak

için hiçbir şey yapmamak. Doyasıya yaşanan her saplantı kendi aşırılıklarıyla

kendini ortadan kaldırır. Ölümün sonsuzluğu üzerinde dura

dura düşünce bunu yıpratmayı başarır, bizi bundan tiksindirir; bu ne-

gatif fazlalığın elinden hiçbir şey kurtulmaz; ölümün itibarını tehlikeye

düşürüp azaltmadan önce, bize hayatın boşunalığını gösterir.

Kendini bunaltının zevklerine kaptırmamış; düşüncelerinde, sö­

nüp gitme tehlikesinin lezzetine bakmamış, zalim ve yumuşak yok

oluşların tadını almamış kişideki ölüm saplantısı hiç iyileşmeyecektir:

Bunun ıstırabını çekecektir, çünkü buna direnmiş olacaktır; oysa

bir dehşet disiplininde ustalaşmış kişi, kendi kokuşmuşluğu üzerine

düşünerek kendini kararlılıkla kül haline getirmiş kişi, ölümün geç­-

mişi'ne doğru bakacaktır - kendisi de artık yaşayamayan bir dirilmiş'ten

başka bir şey olmayacaktır. "Yöntem"i onu hem hayattan hem

ölümden kurtarmış olacaktır.

Her esaslı tecrübe uğursuzdur: Varoluşun katmanlarında bir kalınlık

noksanlığı vardır; bunları kazan yürek ve varlık arkeoloğu, arayışları­-

nın sonunda boş derinliklerle karşılaşır. Görünümlerin zırhını boş yere

özlemle arayacaktır.

Sözüm ona en yüksek sırların ifşaatı olan Antik Esrar' dan bize bilgi

konusunda hiçbir şey intikal etmemiştir. Herhalde müptedilerin

hiçbir şey aktarmama zorunlulukları vardı; fakat yine de aralarından

tek bir gevezenin çıkmamış olması akıl alır gibi değildir; bir sırda

böylesine inat etmekten daha ters bir şey varmıdır insanın tabiatına?

Aslında hiçbir sırrın olmamış olmasındandır bu; olup biten ayinler ve

ürpertilerdir. Perdeler kaldırıldığında, ortaya sonsuz uçurumlardan

başka ne çıkabilirdi? Sadece hiçliğin sırlarına giriş yapılabilir ve

canlı olmanın gülünçlüğünün .

... Yanılgıdan kurtulmuş yüreklerin katılacağı bir Eleusis töreni*

düşünüyorum, tanrıların ve yanılsama ateşliliğinin olmadığı açık bir

Esrar ...

-----*-----

Eleusis töreni*Dini sırları açıklamak için yapılan törenler.

Emil Michel Cioran